Мүдде мен міндет таразысы: мемлекеттік қызметтегі адалдықтың алғышарты
Мемлекеттік қызмет – бұл жай ғана лауазым немесе мансаптық саты емес. Ол – халық сенімі мен мемлекет мүддесін қатар арқалаған жауапты міндет. Сондықтан бұл салада әр шешім, әр қадам – заңдылық пен әділдіктің айнасы болуы тиіс. Бірақ кейде осы айқын жолға көлеңке түсіретін жағдайлар болады. Солардың бірі – мүдделер қақтығысы.
Мүдделер қақтығысы дегеніміз не? Бұл – мемлекеттік қызметшінің немесе оның жақындарының жеке мүддесі мен қызметтік міндеттері арасында қайшылық туындауы. Басқаша айтқанда, бұл – өзінің не туысының пайдасын көздеп, әділет пен адалдықты ысырып қою қаупі. Мысалы, мемлекеттік тапсырысты бөлу процесіне жауапты қызметкердің туысы сол тендерге қатысатын компанияны басқарса, бұл мүдделер қақтығысының нағыз көрінісі.
Осындай жағдайларда қабылданатын шешімдер көбіне қоғам мүддесіне емес, жеке бас пайдасына жұмыс істеуі мүмкін. Бұл – мемлекеттік қызметтің басты қағидасына, яғни халыққа қызмет ету принципіне қарсы әрекет.
Мүдделер қақтығысының тағы бір кең таралған түрі – отбасылық не туыстық байланысты пайдалану. Мәселен, кадр бөлімінің басшысы өзінің жұбайын немесе жақынын қызметке қабылдау туралы шешім қабылдаса, бұл тек кәсібилікке ғана емес, жалпы мемлекеттік органның беделіне нұқсан келтіреді.
Мұндай келеңсіздіктердің алдын алу – қоғамның, әсіресе мемлекеттік қызметтегі әрбір азаматтың парызы. Себебі мүдделер қақтығысы:
- кәсіби емес кадрлардың жұмысқа тұруына,
- жемқорлық схемаларының пайда болуына,
- мемлекеттік ресурстарды әділетсіз бөлуге,
- халықтың билікке деген сенімінің төмендеуіне әкеледі.
Осы мәселеге қарсы тұру үшін елімізде нақты заңнамалық негіздер бар. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» Заң мен Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы Заңда бұл жағдайлар реттеліп, нақты шаралар көзделген.
Бірақ заңды қағаз жүзінде қалдырмай, оны күнделікті өмірде жүзеге асыру үшін белсенді түсіндіру мен алдын алу шаралары ауадай қажет. Ол үшін:
- Мемлекеттік қызметшілерге арналған оқыту курстары мен тренингтер ұйымдастырылуы тиіс;
- Ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүйелі жүргізіліп, әлеуметтік желілер мен БАҚ арқылы халық арасында кеңінен насихатталуы керек;
- Заң бұзушылық орын алған жағдайда тәртіптік жаза мен жауапкершілік шаралары нақты әрі әділ қолданылуы қажет.
Мүдделер қақтығысына жол бермеу – бұл тек заң талабын орындау емес, бұл – ар-ождан мен адалдықтың үлгісін көрсету, халықтың сенімін ақтау жолындағы азаматтық жауапкершілік.
Мемлекет пен қоғамның болашағы – бүгінгі шешімдеріміз бен ұстанымдарымызға тікелей байланысты. Сол себепті әр мемлекеттік қызметші үшін адалдық – қызметтің жүрегі, әділдік – бағыт беретін компас болуы тиіс.
Біз бірлесе отырып ғана әділетті қоғам құра аламыз. Және бұл жол – әрқайсымыздың ішкі тазалығымыз бен ұстанымымыздан басталады.
А.Шабенова, Алға ауданы әкімінің
аппаратының персоналды басқару
қызметі бөлімінің басшысы