Жолдау – ел өркендеуінің стратегиясы
Атом электр станцияларын (АЭС) салу мәселесі әлем бойынша жиі талқыланатын тақырыптардың бірі. Бұл тақырып Қазақстанда да өзекті болып отыр, себебі еліміз энергетикалық ресурстарға бай болғанымен, экологиялық тұрақтылық пен энергия тиімділігін арттыру қажеттілігі туындап келеді. АЭС салу туралы пікірлер екіге бөлінеді: жақтаушылар оның артықшылықтарын атап өтсе, қарсыластар оның қауіп-қатерлеріне тоқталады.
АЭС салудың артықшылықтары
- Экологиялық таза энергия көзі: АЭС көмір немесе газ электр станцияларына қарағанда әлдеқайда аз көмірқышқыл газы мен парниктік газдарды шығарады. Яғни, бұл климаттың өзгеруін тежеуге үлес қосады. Қазіргі таңда жаһандық жылыну мәселесі өзекті болғандықтан, бұл маңызды артықшылық саналады.
- Жоғары тиімділік және ұзақ мерзімділік: Атомдық энергия өте тиімді. Бір реактор жылдар бойы жұмыс істей алады, бұл отын шығынын азайтып, елді тұрақты және сенімді энергиямен қамтамасыз етеді. Бұл әсіресе Қазақстан сияқты энергияға үлкен сұранысы бар елдер үшін маңызды.
- Энергетикалық тәуелсіздік: АЭС-ті дамыту арқылы Қазақстан өз энергетикалық тәуелсіздігін нығайта алады. Бұл импорттық ресурстарға тәуелділікті азайтып, ішкі нарықтың энергетикалық қажеттіліктерін тұрақты түрде қанағаттандыруға мүмкіндік береді.
АЭС салуға қатысты алаңдаушылықтар
- Қауіпсіздік мәселелері: АЭС салудағы ең басты қауіп – ықтимал апаттар. Чернобыль және Фукусима сияқты апаттардан кейін қоғамда атом энергетикасына деген үрей пайда болды. Апат болған жағдайда радиациялық ластану жергілікті халық пен қоршаған ортаға үлкен зиян тигізуі мүмкін. Қазақстанда сейсмикалық белсенді аймақтар бар болғандықтан, бұл қауіптерді ескеру керек.
- Радиоактивті қалдықтарды басқару: АЭС жұмысы барысында радиоактивті қалдықтар пайда болады, оларды қауіпсіз сақтау және утилизациялау ұзақ уақытқа созылатын және күрделі үдеріс. Бұл қалдықтар мыңдаған жылдар бойы радиоактивтілігін сақтап, экологиялық қауіп төндіруі мүмкін.
- Қоғамдық пікір: Қазақстанда АЭС салу туралы шешім қабылдау қоғамдық талқылауды қажет етеді. Халықтың қауіпсіздігі мен экологиялық мәселелерге деген сезімталдығы жоғары, сондықтан билік халықтың пікірін ескеруі маңызды. Жергілікті қоғамдастықтардың келісімінсіз АЭС салу әлеуметтік наразылық тудыруы мүмкін.
АЭС салу – бұл Қазақстан үшін болашағы бар жоба, әсіресе экологиялық таза энергияға көшу және энергетикалық тәуелсіздікті арттыру мақсатында. Дегенмен, бұл шешімді қабылдауда қауіпсіздік шаралары, радиоактивті қалдықтарды басқару мәселесі және қоғам пікірі мұқият ескеріліп, ұзақ мерзімді зерттеулер мен талдаулар жасалуы тиіс. АЭС дұрыс жоспарланып, қазіргі заманғы технологияларды қолдана отырып салынатын болса, ол Қазақстанның энергетикалық болашағын нығайтып, тұрақты дамуға үлес қоса алады.
Б.Санғалиева,
«№1 Алға мектеп-бақшасы» КММ
физика пәнінің мұғалімі